Rusland onderzoekt een groot aantal manieren om zijn valuta weer in omloop te brengen nadat de VS en Europese landen het land financiële sancties hebben opgelegd wegens de invasie in Oekraïne; de sancties omvatten een verbod op het SWIFT-netwerk voor financieel berichtenverkeer. Is dit de aanleiding om over te stappen tot crypto?

Een weekendverbod voor Rusland om gebruik te maken van SWIFT, 's werelds grootste netwerk voor financieel berichtenverkeer, leek deze week bijna onmiddellijk verstrekkende economische gevolgen te hebben.

De afgelopen dagen heeft een reeks sancties van de VS en andere landen de Russische centrale bank verhinderd dollars, euro's en andere vreemde valuta te gebruiken die zij in reserve houdt om de roebel te stabiliseren in tijden van economische neergang. Op zaterdag namen de VS en hun belangrijkste bondgenoten wat velen beschouwen als de zwaarste sanctie tot nu toe - het blokkeren van veel Russische banken van SWIFT.

Door de vele economische sancties zijn de Russische aandelen gekelderd en is de roebel maandag 30% van zijn waarde ten opzichte van de Amerikaanse dollar kwijtgeraakt. De centrale bank van Rusland heeft de waarde van de roebel enigszins kunnen helpen herstellen, maar aan het eind van de handelsdag was de roebel nog steeds 20% in waarde gedaald. Tegelijkertijd heeft de centrale bank de rente meer dan verdubbeld tot 20% en is de beurs van Moskou gesloten. (De beurs blijft vandaag gesloten.).

Zelfs Zwitserland, dat van oudsher neutraal is, kondigde maandag aan dat het financiële sancties zal opleggen aan Russische leiders en anderen, alsmede aan bepaalde bedrijven.

"We zijn echt in woelige, troebele wateren terechtgekomen", zegt Aseem Prakash, medeoprichter en Global Futurist bij het Center for Innovating the Future, een in Toronto gevestigd adviesbureau. "Wat een veilige gok leek, zit nu vol risico's. Er zijn al zoveel bewegende onderdelen. Tegelijkertijd is het Westen ook nog niet klaar met sancties. Wat er daarna gebeurt, zal vooral afhangen van wat er op de grond in Oekraïne gebeurt."

Maandag kondigde het Amerikaanse ministerie van Financiën nieuwe sancties aan om alle tegoeden van de Russische Centrale Bank in de VS of in handen van Amerikanen te immobiliseren. De regering Biden schatte dat de maatregel "honderden miljarden dollars" aan Russische financiering zou kunnen bevriezen.

"De Russische centrale bank heeft al aangekondigd dat ze niet kan ingrijpen om de roebel te stabiliseren omdat ze geen toegang meer heeft tot euro's of Amerikaanse dollars," zei Prakash.

Duitsland, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk, Italië, Japan, de Europese Unie en anderen zullen zich bij de VS aansluiten om de Russische centrale bank aan te pakken, zei het Witte Huis.

EU-president Ursula von der Leyen zei dat de multinationale organisatie van plan is om "massale en gerichte sancties" aan de Europese leiders ter goedkeuring aan te bieden met als doel het vermogen van Rusland om te moderniseren te schaden. "Wij zullen ons richten op strategische sectoren van de Russische economie door hun de toegang te ontzeggen tot technologieën en markten die voor Rusland van cruciaal belang zijn", zei zij.

Economische sancties zullen toenemen

Naarmate er meer economische sancties komen - waaronder een blokkade op de invoer van hightechproducten - zal Rusland waarschijnlijk manoeuvreren om financiële transacties om te leiden naar andere netwerken voor berichtenverkeer; die opties zouden veel kleiner en minder volwassen zijn dan SWIFT. Een mogelijke tactiek zou zijn om roebels om te zetten in cryptocurrency en gebruik te maken van blockchainnetwerken, die minder onder toezicht staan van de toezichthouder en vaak openstaan voor iedereen die ze wil gebruiken.

Opkomende methoden zoals cryptocurrencies en andere digitale activa zoals private coins zouden door Rusland worden onderzocht om te proberen een omzetting naar Amerikaanse dollars te vermijden, zei Ronak Doshi, een partner bij het onderzoeksbureau Everest Group.

"Rusland experimenteert ook met de lancering van zijn eigen centrale bank digitale valuta die het zou kunnen gebruiken met landen die bereid zijn om het te accepteren," zei Doshi.

Op zondag vroeg de Oekraïense minister van digitale transformatie, Mykailo Federov, alle grote cryptobeurzen om adressen van Russische gebruikers te blokkeren. "Het is van cruciaal belang om niet alleen de adressen te bevriezen die gelinkt zijn aan Russische en Wit-Russische politici, maar ook om gewone gebruikers te saboteren", twitterde Federov.

Gesanctioneerde entiteiten die cryptocurrency-netwerken gebruiken, kunnen worden geblokkeerd via eenvoudige blacklisting van adressen, waardoor ze hun cryptogelden niet van cryptocurrency-netwerken kunnen verplaatsen naar rekeningen bij gecentraliseerde diensten en financiële instellingen (bijvoorbeeld cryptobeurzen of banken), aldus Avivah Litan, vicepresident en vooraanstaand analist van Gartner.

"In tegenstelling tot wat vaak wordt beweerd, zijn cryptocurrencies geen toevluchtsoord voor anonieme wetsovertreders. Sterker nog, door slimme blockchain-analyses is het makkelijker om geldsporen op blockchains te volgen dan op legacy betalingsnetwerken, hoe een omweg ze ook mogen nemen", aldus Litan.

Topcryptocurrencies, zoals Bitcoin en Ethereum, zagen hun waarde stijgen nadat Russische banken uit het SWIFT-systeem werden verwijderd en het monetaire systeem van Oekraïne een duikvlucht nam.

Na een massale selloff van Bitcoin vorige week, sprong de prijs met meer dan 9% om $ 41.300 te bereiken. Speculaties over de prijssprong gingen uit van de veronderstelling dat handelaren reageerden op de aanhoudende crisis tussen Rusland en Oekraïne. 

Ooit het bastion van investeerders met een hoog risico, wint de adoptie van blockchain netwerken en de digitale valuta die ze mogelijk maken aan mainstream steun nu transacties veiliger worden en de financiële waarde explodeert, volgens onderzoeksbureau Gartner.

Cryptocurrencies vertegenwoordigen iets minder dan 11% van de $19,4 biljoen die wereldwijd in omloop is, maar het digitale geld groeit snel in waarde. Grote bedrijven, investeerders en financiële instellingen kopen steeds meer in.

Coca-Cola, Stella Artois, Visa en vele andere bedrijven in consumentenproducten hebben al digitale niet-fungibele tokens (NFT's) en maken gebruik van de immateriële waarde van hun merk voor marketing en om nieuwe inkomstenstromen aan te boren, aldus Litan.

En het bedrag van stablecoins, of cryptocurrency ondersteund door contant geld, is het afgelopen jaar meer dan vervijfvoudigd van $ 20 miljard tot $ 110 miljard, omdat ze waardevast zijn en transparantere en efficiëntere waardeoverdrachten ondersteunen dan legacy betalingsnetwerken doen.

Grote oude betalingsnetwerken, waaronder SWIFT, ondersteunen nu cryptocurrencies om desintermediatie door nieuwere cryptobetalingsnetwerken te voorkomen.

Rusland dekt zich al enige tijd in tegen de Amerikaanse dollar, aldus Prakash. "In 2018 verminderde het het bezit van de Amerikaanse schatkistobligaties met 84%. Het kondigde ook aan dat het Amerikaanse dollars volledig uit zijn staatsinvesteringsfonds verwijderde," zei hij. Dus, hoewel Rusland zich kan wenden tot zijn alternatief voor SWIFT, SPFS genaamd (System for Transfer of Financial Messages), is de huidige reikwijdte van SPFS ongelooflijk beperkt.

Eind 2020 waren er slechts 23 buitenlandse banken op aangesloten en het systeem wordt vooral gebruikt voor binnenlandse overboekingen, aldus Prakash. Ter vergelijking: meer dan 11.000 financiële instellingen in 209 landen maken gebruik van het berichtensysteem van SWIFT.

Een van de belangrijkste pijlers van een stabiele economie is de waarde van haar munt. Hoe meer een munt fluctueert of volatiel wordt, hoe minder aantrekkelijk ze wordt, zowel in binnen- als buitenland.

Prakash zei dat zelfs als de centrale bank besluit om roebels bij te drukken, zij geen omzetting in bitcoins zal toestaan "omdat het alle vertrouwen in de munt zal schaden, vooral omdat de centrale bank het belangrijkste instrument om de munt te stabiliseren, is kwijtgeraakt.

"Het is echter mogelijk om goud te kopen en opnieuw na te denken over hoe de munt op te krikken," zei Prakash.

De Russische invasie verstoort belangrijke IT-diensten